2022 ÖABT DKAB-İHL Hadis Ders Notları

 Peygamberimizin (s.a.v), insanları kötülüklerden uzak tutması (TEZKİYE)

 Hadis usulü alanında günümüze ulaşmış en eski eser (ER RİSALE – İmamı Şafii)

 Hicri 4. Asra kadar olan dönem (MUTAKADDİMUN)

 Raviler hakkında olumsuz kanaat belirtme (CERH)      |  Raviler hakkında olumlu kanaat belirtme (TA’DİL)

 Cerh ve Ta’dilin kurallarını ilk defa derli toplu hale getiren kişi (TACİDDİN ES-SÜBKİ)

 İlk bakışta sahih görünen hadislerin, Uzmanlar tarafından gizli kusurlarının incelenmesi (İLELÜ’L HADİS)

 Sağlam bir hadisin, Sağlam hadisle çelişmesini inceleyen ilim (İHTİLAFUL HADİS / TEARUZ)

Hadisler arası ihtilafları gidermede 4 yöntem

• CEM / TE’LİF (Hadislerin hepsini geçerli sayma)
• TEVAKKUF (Çelişen hadislerle ilgili karar vermemek)
• NESH ve TERCİH

 Hadis çalışma dönemleri (TESBİT | TEDVİN | TASNİF) Tedvin Dönemi

• Hadisler toplanıldı.
• İlk çalışma (ÖMER B. ABDULAZİZ)
• Hadis toplamada ilk gayret gösteren (İBN ŞİHAB EZ-ZÜHRİ)

 Osmanlıda ilk Darulhadis, 1. Murat zamanında İznik’te Çandarlı Halil açtı.

ALEL EBVAB – Konularına göre Hadisler

• MUVATTA (Belli bölgenin hadisleri / Merfu – Mevkuf – Maktu)
• SÜNEN (Ahkami-Fıkhi hadisler / Merfu)
• MUSANNEF (Ahkami-Fıkhi hadisler / Merfu – Mevkuf – Maktu)
• CAMİ (Bütün konulardan hadisler) ALER RİCAL – Ravilerine göre Hadisler
• MU’CEM (Raviler alfabetik sıralanır / Taberani – 3 Mu’cem)
• MÜSNED (İlk ravisi sahabelere göre hazırlanır / Merfu)
• ETRAF (Hadisin baş kısmı verilip farklı isnatlarının verilmesi) Diğer Hadis çalışmaları
• MÜSTEDREK (Müellefin kitabına almadığı hadisleri toplayıp Onun eksiğini tamamlayan eser)
• MÜSTAHREÇ (Hadislerin, Kitap senedinden başka senetlerle bir araya getirildiği eser)
• ZEVAİD (Hadis kitaplarının karşılaştırılıp fazla olan hadislerin ele alındığı eser)
• TERĞİB (İyiliği  teşvik eden hadisler) |  TERHİB  (Kötülükten sakındıran hadisler)

 Sahabe döneminde Hadis öğrenim yöntemi (ŞİFAİ)

 Sahabiliği Tesbit yolları (TEVATÜR | ŞÖHRET | ŞAHİTLİK | İKRAR)

 Muksirundan, En çok hadis rivayet eden (EBU HUREYRE)

 Abadile / Abdullahlar (İBN ABBAS | İBN ÖMER | İBN ZÜBEYR | İBN AMR)

  Ravide bulunan 10 kusur (METAİN-İ AŞERE)

 Adalet ve Zabt yönünden sağlam ravi (SİKÂ)

 Adaletin unsurları (İSLAM | BULUĞ | AKIL | TAKVA | MÜRÜVVET)

 Zabtın unsurları (TEYAKKUZ | HIFZ | KİTABI KORUMAK | LAFZI BİLMEK)

 Adaleti tespit yolları (ŞÖHRET | TEZKİYE)

 Zabtı tespit yolları (MUKAYESE | İMTİHAN)

Adalet ile ilgili Kusurlar

• KİZBUR RAVİ (Ravinin yalancı olması)
• İTHAMU RAVİ BİL KİZB (Ravinin yalancılıkla itham edilmesi)
• CEHALET (Ravinin zabt durumunun bilinmemesi)
• FISKUR RAVİ (Ravinin fasık olması)
• BİDATUR RAVİ (Ravinin bidat ehlinden olması) Zabt ile ilgili Kusurlar
• KESRETÜL GALAT (Ravinin hata yapması)
• FERTÜL GAFLE (Ravinin dalgınlık ile çok yanılması)
• VEHİM (Ravinin doğru zannederek yanlış hadis rivayet etmesi)
• SUUL HIFZ (Ravinin hafıza kaybı yaşaması)
• MUHALEFETUS SİKA (Ravinin, güvenilir ravilere ters düşmesi) TAHAMMÜLİ HADİS – Hadis Öğrenim yöntemleri
• SEMA (Hocanın hadisleri okuması, Talebenin işiterek hadis alması / En üstün yöntem)
• İMLA (Hocanın hadisleri okuması, Talebenin işiterek hadisleri yazması)
• KIRAAT / ARZ (Talebenin hadisleri bizzat hocasına okuması ve Hocanın onaylaması)
• İCAZET (Hocanın rivayetlerinin öğrencisinin rivayet etmesine izin vermesi)

• MÜNAVELE (Hocanın hadislerinin yer aldığı kitabı öğrencisine elden vermesi)

• MÜKATEBE (Hocanın hadisleri bizzat başkalarına yazıp göndermesi)
• İL’AM (Hocanın hadisleri açıklama yapmadan öğrenciye gösterip semâ yoluyla aldığını ifade etmesi)
• VASİYYET (Hocanın ölmeden-sefere gitmeden hadisleri öğrencisine rivayet etmesi)
• VİCADE (Bir kimsenin el yazması hadisleri ele geçirmesi) Merdud / Zayıf Hadisler
• MÜRSEL (Tabiinin, Sahabeyi atlayarak rivayet ettiği hadis)
• MUNKATI’ (Senedinde, Sahabeden sonra birkaç ravinin atlandığı hadis)
• MU’DAL (Senedinde 2 veya daha fazla ravisi atlanmış hadis)
• MUALLAK (Senedinde, birkaç ravinin atlanmış gibi eksik olan hadis)
• MÜDELLES (Hoş görülmeyen bir şeyin gizlenerek rivayet edildiği hadis)
• MUALLEL (Gizli bir kusuru ancak Uzmanlar tarafından bulanabilen hadis)

• MUZDARİB (Birbirine zıt olan hadislerden biri diğerine tercih imkanı vermeyen hadis)
• MAKLUB (Kelime veya Cümle değişikliği bulunan hadis)
• ŞAZZ (Sika ravinin kendinden Sika raviye aykırı rivayet etiiği hadis)
• MÜNKER (Zayıf ravinin kendinden iyi olan raviye aykırı rivayet ettiği hadis)
• METRÜK (Adalet ve Zabt kusuru bulunan ravinin rivayet ettiği hadis) Metnin özelliklerine göre Hadisler
• MERFU (Peygamberimize (s.a.v) ait hadisler)
• MEVKUF (Sahabeye ait hadisler)
• MAKTU (Tabiine ait hadisler)

 Senedin başından sonuna kadar ravisi düşmemiş hadis (MUTTASIL)

HABERİ VAHİD – Mütevatir olmayan Hadisler

• MEŞHUR (En az 3 ravisi bulunan hadis)
• AZİZ (En az 2 ravisi bulunan hadis)
• FERT (En az 1 ravisi bulunan hadis)
• GARİP (Farklılık gösteren ve Tek kalan hadis)

 Farklı senetler arasında ravi sayısı diğerine göre az olana   (ÂLİ) , fazla olana (NAZİL) denir.

 Sened ve Metinde aslında bulunmayan bir şey eklenen hadis (MÜDREC)

 Hadis   uydurma   sebepleri       (İSLAM     DÜŞMANLIĞI           |  IRK-MEZHEP                                              YANLILIĞI | MADDİYAT HIRSI | İSLAMA HİZMET ARZUSU)

 Batılıların İslamı araştırması (ORYANTALİZM), araştıran (MÜSTEŞRİK)

 Peygamberimizin (s.a.v), Ashabın sorusuna farklı şekilde cevap vermesi (USLUB-İ HAKİM)

 Hadis üzerine ilk şerh çalışmasını yapan (HATTABİ – Buhari Sahih şerhi)

 Garibul hadis ilminde ilk eser veren (EBU UBEYD KASIM)

 Müsned türünde ilk eser yazan (EBU DAVUD ET-TAYALİSİ)

 Peygamberimizden (s.a.v) bizzat izin alıp hadis yazan (ABDULLAH B. AMR

– Sahifetus-Sahiha)

Kur’an ve Sünnetin yoğunlaştığı alanlar

• TAHSİS (Peygamberimizin     (s.a.v),    Ayette  verilen  genel   manayı gerektiğinde daraltması)
• TAKYİD (Peygamberimizin (s.a.v), Kur’anda Gizli – Zahir görünen ayetleri sınırlandırması)
• TE’KİD (Peygamberimizin (s.a.v), Ayetlerdeki aynı anlam için hadis söylemesi)
• TAVSİF (Peygamberimizin (s.a.v), Kur’an da zikredilen bir hususu detaylıca açıklaması)

Halk dilinde Meşhur hadis kitapları

• MAKASUDUL HASENE – Sehavi
• KEŞFUL HAFA – Acluni

 Ravilerin doğal sebeplerle rivayetleri unutmaları, karıştırmaları (İHTİLAT)

 Tek bir sahabinin hadislerini toplayan eser (CÜZ)

 En son vefat eden sahabi (EBU TUFEYL B. AMR) |  En son vefat eden tabiin (HALİF B. HALİFE)

 Hadis kitabının halka yönelik okutulması durumunda uygulanan usul (TARİKUL İMAN)

 İlk Türkçe hadis kitabı (HADİS TARİHİ – Talat Koçyiğit)

 Günümüze kadar ulaşmış en eski hadis mecmuası  (SAHİFE-İ SAHİHA –

Hemmam b. Münebbih)

 Tasnif döneminden günümüze ulaşmış en eski hadis eseri  (EL CAMİ –

Mamer b. Raşid)

 Ravinin hadis aldığı hocasıyla bizzat görüşmesi (LİKA)

 Peygamberimizin (s.a.v) Kur’an dışında dini hükümler koyması (TEŞRİ)

 Hadis uydurma girişimlerinin başladığı tarih   (HZ. OSMANIN VEFATI / FİTNE-İ KÜBRA)

 Talebelere hadis yazdıran hoca (MÜMLİ)

 Bir hadisin farklı isnatlarla gelen farklı kanallarına verilen isim (TARİK)

 Bir hadis kitabının talebelere okutulmasında uygulanan yöntem (TARİKUL HAL VEL BAHS)

 Hadisler üzerinde titizlik gösteren muhaddislere verilen unvan (ITKAN)

 Hadislerin şerh, usul ve yorumlarının yapıldığı dönem (TEHZİB)

 Mütevatir hadisler konusunda ilk eser veren (SUYUTİ)

 Ravinin  sırf   şaşırtmak için   hocasının   ismini    bilinmeyen   bir   isimle  zikretmesi (TEDLİSUŞ-ŞUYUH)

 Bir hadis kitabının Uzmanlar tarafından okunması (TARİKUS-SERD)

 Yaşça birbirine yakın ravilerin birbirlerine rivayet etmeleri (MÜDEBBEC)

 Talebenin yazdığı hadislerden meydana gelen eser (EMALİ)

 İslam tarihinde bilinen ilk Darulhadis (EN-NURİYE)

 Hadis ilminde son mertebeye ulaşmış alimler (HAKİM)

 Hadisin bir kısmını alıp bir kısmını bırakmak (İHTİSAR)

 Hadis  metinlerinde  karışıklığı    önlemek    için  noktalama  işlemi  yapma (İ’CAM)

 Hadis ravisinin gerçekte var olup olmadığının araştırılması (İTİBAR)

 300 bin Hadisi ezberlemiş hadis alimine verilen unvan (HÜCCET)

 Türkçe ilk hadis tarihi kitabı yazan (İZMİRLİ İSMAİL HAKKI)

 İlk Musannef yazarı büyük hadis hafızı (ABDURREZZAK B. HEMMAM)

 Hadis usulü ilminin kurucusu (ZUHRİ)

 İsnad sistemini; İlk açıklayan (İBN SİRİN), hadise ilk uygulayan kişi (İBN ŞİHAB EZ-ZUHRİ)

 Peygamberimizin (s.a.v); fiziksel özelliklerini anlatan hadis (HILKİ), ahlaki ve davranışsal özelliklerini anlatan hadis (HULKİ)

 Hadis tarihinde rivayeti 1000’e ulaşmayan sahabiler (MUKİLLUN)

 Çoğunluğa göre Delil kabul edilmeyen hadis (MÜRSEL)

 “İsnad dindendir” sözünü söyleyen (ABDULLAH B. MÜBAREK)

 Hadis ilmine verilen isimler (İLMUR-RİVAYE | İLMUL-AHBAR | İLMUL- ASAR

MUKSİRUN (En çok Hadis Rivayet eden Sahabeler)

• – EBU HUREYRE 5 – ABDULLAH ABBAS
• – ABDULLAH ÖMER 6 – CABİR B. ABDULLAH
• – ENES MALİK 7 – EBU SAİD EL HUDRİ
• – AİŞE B. EBUBEKİR

 Peygamberimiz (s.a.v) zamanında Müslüman olduğu halde O’nu (s.a.v) görememiş kişiler (MUHADRAMUN)

 Hadisleri, Hocaların isimlerine göre sınıflandırma (MU’CEMİŞ-ŞUYUH)

 Tedlis Çeşitleri   (TEDLİSUL-İSNAT  |  TEDLİSUT-TEVSİYE  |  TEDLİSUŞ- ŞUYUH | TEDLİSUL-ATF | TEDLİSUS-SÜKUT)

Sahih Hadis Müellifleri

• BUHARİ – Câmi/Sahih
• MÜSLİM – Câmi/Sahih
• TİRMİZİ – Sünen
• EBU DAVUD – Sünen
• NESAİ – Sünen
• İBN MACE – Sünen
• AHMED B. HANBEL – Müsned
• DARİMİ – Sünen
• İMAM MALİKİ – Muvatta

 Bir hadisin bütün farklı kanallarını bir arada veren Kütübü-Sitte müellifi (MÜSLİM)

 “Hasen Hadis  ve  Mamülün Bih”   kavramlarını     kullanan Kütübü-Sitte  müellifi (TİRMİZİ)

 Sünenine, seçilmiş ve derlenmiş anlamına gelen “EL MÜCTEBA”ismini veren Kütübü-Sitte Müellifi (NESAİ)

 Eserinde, En fazla Zayıf hadis bulunduran Kütübü-Sitte müellifi (İBN MACE)

 Ravilerin Hastalık ve Yaşlılık gibi Arızi sebeplerden dolayı Rivayetlerini unutmaları ve karıştırmaları (İHTİLAT)

 Sahih ile Zayıf arasında kabul edilen hadis (HASEN)

 Adalet ve Zabt sahibi ravilerin, Muttasıl bir senetle rivayet ettikleri Şazz ve Muallel olmayan hadis (SAHİH)

 Müşkilul-Hadis ilmiyle alakalı Zahirde çelişkili gibi görünen hadislerin aralarını telif etme işlemi (TELFİKUL HADİS)

 İsnattaki her Ravinin, Sıfat ve hallerini aynen devam ettirerek naklettikleri hadis (MÜSELSEL)

 Hadis öğrenimi yapılan yolculuk (RIHLE – Tabiun döneminde yapıldı)

 Mekke’de Hadisleri sistematik tasnife tutan ilk Muhaddis (İBN CÜREYC)

 Ezberlenen hadislerin yazıya geçirilmesi (KİTABET)

 Hadis rivayetinin Resulullah’a (s.a.v) ait olup olmadığının araştırılması (TAHKİK – Hz. Ömer dönemi)

 Hadislere uydurma rivayetlerin karışmasını engellemek amacıyla çok fazla hadis rivayet etmenin yasaklanması (TAHDİT – Hz. Ömer dönemi)

 Ravileri konu edinen ilim dalı (RİCAL)

 Kaynağı belli olmayan hadisleri araştıran hadis eserleri (TAHRİÇ)

 Garibul-Hadis ilmi üzerine yazılan İlk eserin müellifi (İBRAHİM B. İSHAK)

 İhtilaflı hadisleri toplayan en meşhur hadis eseri (MÜŞKİLUL ASAR – Tahavi)

Hadislerin Coğrafi Merkezleri

1 – MEKKE

2 – MEDİNE

3 – ŞAM

4 – KUFE

5 – BASRA

6 – CEZİRE/CİZRE

7 – YEMEN

8 – HORASAN

9 – ENDÜLÜS

 Kütübü-Sitte üzerine ilk Şerh yazan kişi (HATTABİ)

 Hadis rivayetinde ihtiyatlı davranma işi (TESEBBÜT)

 Mevzu  yani   Uydurma    hadisler  hakkında en kapsamlı eser (EL  MEVZUATU’L KÜBRA – İbnu’l Cevzi)

 Faydasız ve Boş konuşmalar manasına gelen söz dizimi (LEVHEL HADİS)